23 393 Wiadomości w 5 763 wątkach, - wysłana przez 105 użytkowników - Najnowszy użytkownik: michal_sekula_

JELCZ 120M "KWADRAT"


Historia modelu i dane techniczne

          Jelcz 120M stanowi kontynuację modelu PR110M. Jego produkcja rozpoczęła się tuż po tym, gdy z taśmy zjechał ostatni wóz oznaczony właśnie symbolem PR110M. Miało to miejsce w 1992 r. i stało się początkiem kilkunastoletniej historii modelu, który pojawiał się w rozmaicie modyfikowanych wersjach. Dziś nawet ciężko dokładnie ustalić wszystkie opcje jakie oferowane były przez jelczańskie zakłady w przypadku tego modelu.
          Generalnie przyjąć można, że powstały trzy główne serie modelu 120M. Wozy z pierwszej serii na pozór praktycznie nie różnią się od modelu PR110M. Można je z zewnątrz rozpoznać jedynie po świetliku pozbawionym charakterystycznego daszka oraz po niższej tylnej szybie. Wewnątrz pojazdu zlikwidowano niewielką część miejsc siedzących znajdujących się w popularnej "PR-ce" na wprost tylnych drzwi. Wzdłuż bocznej ściany poprowadzono tam poręcz co umożliwiło zajmowanie w tej części autobusu miejsc stojących. W zamian z przodu przybyło podwójne siedznie. Jelcz 120M mógł zatem zabrać na pokład podobnie jak poprzednik 110 osób, ale już tylko 34 na miejscach siedzących. Wyżej znalazł się ostatni rząd siedzeń powiększając przez to komorę silnika. Wnikając w szczegóły techniczne i technologiczne, autobus wyposażono w turbodoładowany silnik WS Mielec, przy czym ofercie dostępny był także pojazd z silnikiem firmy MAN (model 120MM). Poza fazę prototypu nie wyszedł model oznaczony jako 120MV z silnikiem Volvo. Standardowo wozy wyposażano w polską skrzynię biegów S4-95, w egzemplarzach z silnikiem MAN znajdowała się zaś skrzynia automatyczna 4HP-500. W 1993 r. tą ostatnią skrzynię zamieniono na również automatyczną ZF, dostosowaną do współpracy z nowym silnikiem, spełniającym najbardziej wówczas aktualne normy techniczne i ekologiczne - ta modernizacja autobusu to Jelcz 120MM/1.
          W 1994 r. pojawiła się druga seria Jelczy 120M. Pojazd wizualnie tylko z przodu przypominał Jelcza PR110M - zastosowano szyby montowane techniką wklejania, ścianę tylną z tworzywa sztucznego z prostokątną szybą i specjalnie wydzielonym miejscem na tablicę z numerem linii w górnej zabudowanej części. Wkrótce standardem stały się pikselowe wyświetlacze.
          Wreszcie w 1996 r. gruntownie zmodernizowano nadwozie Jelcza 120M. Rozpoczęła się więc produkcja trzeciej serii modelu. Pojawiła się zupełnie nowa ściana przednia (pochodząca z modeli M121 i M181, których produkcja rozpoczęła się rok wcześniej), wobec czego pojazd coraz mniej przypominał już z zewnątrz Jelcza PR110M. Zastosowano przedni zderzak i ścianę tylną z tworzyw sztucznych oraz aluminiowe drzwi. Wszystkie szyby, z tymi montowanymi w drzwiach włącznie, były wklejane. W ścianie przedniej wydzielono dużo więcej miejsca na tablicę z numerem linii i kierunkiem niż w poprzednich wersjach. Autobus zyskał bardziej nowoczesny wygląd poprzez zastosowanie prostokątnych reflektorów i również prostokątnych, zunifikowanych z reflektorami, kierunkowskazów przednich. Pojawiła się również nowa, większa panoramiczna szyba, co pozwoliło na zlikwidowanie kojarzonych z Jelczem PR110M małych bocznych szyb zwiększających widoczność. Wycieraczki po raz pierwszy przymocowano w dolnej części szyby. Plastikowe litery informujące o nazwie producenta pojazdu zostały zastąpione przez naklejki. Tylna ściana pozostała bez większych wizualnych zmian. Wewnątrz pojazdu nie zaszły aż tak duże zmiany. Sam układ miejsc siedzących w stosunku do autobusów z początku produkcji nie zmienił się - w opcji z plastikowymi siedzeniami brak pojedynczego siedzenia przed środkowymi drzwiami. Warto dodać, że od 1998 r. w ofercie firmy pojawiały się także autobusy napędzane gazem LPG i CNG.
          Z ciekawszych eksperymentów w zakresie modernizacji tego modelu wymienić trzeba prototypy z silnikami Mercedes Benz i DAF (wyprodukowano jedynie po jednym egzemplarzu), seryjną produkcję podmiejskiej wersji oznaczonej symbolem L120 (pozbawionej środkowych drzwi) oraz trolejbusów na bazie Jelcza 120M.

Dane techniczne:

SilnikWSK SWT11|MAN D0826
Pojemność silnika11 900 ccm|6 870 ccm
Moc silnika220 KM
Ilość miejsc110 (w tym 33 lub 34 siedzące)
Układ drzwi2-2-2
Długość11960 mm
Szerokość2500 mm
Wysokość3040 mm
Wysokość podłogi642 / 712 / 936 mm

W komunikacji miejskiej Nowego Sącza

          Kiedy wycofano z produkcji Jelcza PR110M oczywistym było, że do Nowego Sącza wkrótce dotrą pierwsze egzemplarze nowego modelu 120M. Popularne "PR-ki" na początku lat 90. były bowiem jedynymi eksploatowanymi tutaj autobusami. Dwa Jelcze 120M przyjechały do Nowego Sącza już w 1992 r. Numeracja autobusów również stanowiła kontynuację numeracji poprzedniego modelu. Pierwszym Jelczom 120M nadano numery taborowe #372 i #373. Trzecią - ostatnią "120-tkę" z pierwszej serii zakupiono w 1993 r. i oznaczono ją jako #375 jako, że w międzyczasie na inwentarz ówczesnego MZK przyjęto turystyczne Volvo, które otrzymało numer #374.
          Później nastąpił w Polsce okres fascynacji używanym taborem sprowadzanym z zagranicy oraz czas kiedy w średnich i mniejszych miastach potrzebny był zakup bardziej ekonomicznych, mniejszych autobusów. Wtedy to nowosądeckie MZK, a później MPK pozyskało Scanie oraz Autosany dlatego też zainteresowanie Jelczem 120M znacząco spadło. Kolejne pięć takich autobusów, tym razem już z drugiej serii produkcyjnej, zakupiono dopiero w 1996 r. (dwie sztuki) i 1997 r. (trzy sztuki). Otrzymały one numery taborowe od #376 do #380.
          Niedługo później tabor sądeckiego MPK znów wymagał uzupełnienia w obliczu konieczności skasowania wysłużonych Jelczy PR110M. W 1998 r. do Nowego Sącza przybyło aż 9 Jelczy 120M pochodzących z trzeciej serii, wyposażonych w silniki MAN-a, automatyczną skrzynię biegów ZF oraz pikselowe wyświetlacze. Nadano im kolejne numery taborowe od #381 do #389.
          Wozy z pierwszej, drugiej i trzeciej serii w komplecie przeszły naprawy główne, część "120-tek" otrzymała pikselowe bądź diodowe wyświetlacze. #387 był ostatnim nowosądeckim autobusem w malowaniu kremowo-czerwonym. W lutym 2014 r. wycofano z eksploatacji pierwszego Jelcza 120M o numerze taborowym #375, kolejny, czyli #373 zakończył służbę w lipcu. Pierwszym wycofanym w 2015r. Jelczem był #376. W lutym wycofano również #377. Pod koniec grudnia do kasacji został przeznaczony #380. W styczniu 2016 wycofano #379. W maju 2017 odstawiono #386. W marcu 2019r. służbę na sądeckich drogach zakończyły #378 oraz #388. W czerwcu ze stanu skreślono #384 oraz #389.


Nr tab. Marka i typ Data produkcji Rok zakupu Skreślony z inwentarza Barwy fabryczne Uwagi
#372 Jelcz 120M 1992 1992 - -
#373 Jelcz 120M 1992 1992 2014 -
#375 Jelcz 120M 1993 1993 2014 -
#376 Jelcz 120M 1996 1996 2015 -
#377 Jelcz 120M 1996 1996 2015 -
#378 Jelcz 120M 1997 1997 2019 -
#379 Jelcz 120M 1997 1997 2016 -
#380 Jelcz 120M 1997 1997 2015 -
#381 Jelcz 120MM/2 1998 1998 2019 -
#382 Jelcz 120MM/2 1998 1998 2019 -
#383 Jelcz 120MM/2 1998 1998 2019 -
#384 Jelcz 120MM/2 1998 1998 2019 -
#385 Jelcz 120MM/2 1998 1998 - -
#386 Jelcz 120MM/2 1998 1998 2017 -
#387 Jelcz 120MM/2 1998 1998 - -
#388 Jelcz 120MM/2 1998 1998 2019 -
#389 Jelcz 120MM/2 1998 1998 2019 -


Początkowe malowania pojazdów
schematy odpowiadają latom dostaw



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#372, #373



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#375



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#376, #378, #379, #380



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#377



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#381, #382, #383, #384, #385, #386, #387, #388, #389


Dalsze lata eksploatacji pojazdów



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#376, #377, #378, #379, #380



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#372, #373, #375



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#376, #377, #378, #379, #380



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#381, #382, #383, #384, #385, #386, #388, #389



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#372, #373



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#376, #377, #378, #379, #380



Numery taborowe:
Jelcz 120M
#381, #382, #383, #385, #386, #387, #388



Numer taborowy:
Jelcz 120M
#384