SAN H01B

          W latach 50. XX wieku praktycznie wszystkie polskie miasta miały już zorganizowaną komunikację miejską. Brakowało jednak odpowiedniego taboru, który zaspokajałby potrzeby przedsiębiorstw komunikacyjnych. Pozyskane zaraz po wojnie wozy z demobilu czy skonstruowane naprędce Stary 52 były niefunkcjonalne, niewygodne, niedostosowane do potrzeb komunikacji miejskiej i przede wszystkim wyeksploatowane do granic możliwości. A komunikacja w budzących się do życia po wojnie miastach potrzebowała pojazdów wytwarzanych seryjnie, w dużych ilościach i możliwych do serwisowania w odpowiednio przystosowanych zajezdniach.
          Już w 1952 r. konstruktorzy z Sanoka rozpoczęli prace nad projektem nowego autobusu. Początkowo korzystano z podzespołów (głównie podwozia) montowanych w Starze 52 choć pomysł sanockich inżynierów był znacznie bardziej ambitny i obejmował plan stworzenia konstrukcji samonośnej, która wówczas nawet w skali światowej była nowością (uznano ją za wynalazek i opatentowano). Trzy lata później w Sanockiej Fabryce Wagonów wyprodukowano pierwszy prototypowy egzemplarz nowego pojazdu. Zanim jednak uruchomiono produkcję seryjną minęło jeszcze sporo czasu.
          Jak więc widać projekt SAN-a powstawał dość opornie i długo co wynikało głównie z braku doświadczenia i ograniczonych możliwości produkcyjnych fabryki. Poza tym autobus poddawano kompleksowym testom, aby uzyskać możliwie najbardziej optymalną konstrukcję. Wreszcie w 1958 r. zaprezentowano pierwszego SAN-a H-01. Wydarzenie to jednocześnie stało się początkiem historii Sanockiej Fabryki Autobusów dziś znanej jako Autosan.
          Do produkcji jednocześnie wprowadzono dwie wersje autobusu. Jedną z nich oznaczono jako SAN H01A i była to wersja międzymiastowa, drugą zaś jako SAN H01B i był to autobus miejski. Obydwa modele właściwie nie różniły się pod względem technicznym. Zastosowano silnik S42 o dość małej mocy (montowany przed przednią osią), ale jednocześnie dzięki konstrukcji samonośnej znacznie zredukowano masę pojazdu dzięki czemu silnik tenwystarczał w eksploatacji. Towarzyszyła mu 5-stopniowa skrzynia biegów pochodząca z samochodu ciężarowego Star 21. Wersja miejska posiadała dwie pary dwuskrzydłowych drzwi w przedniej i tylnej części pojazdu. Przednie drzwi obsługiwał kierowca, tylne zaś konduktor ? otwieranie i zamykanie ich odbywało się za pomocą specjalnej dźwigni. Co ciekawe drzwi te nie otwierały się jak we współczesnych autobusach bowiem oba skrzydła otwierały się na jedną stronę. Z przodu zastosowano szybę dzieloną na trzy części jako, że nie produkowano wtedy jeszcze szyb giętych. Pojemność pojazdu nie była oszałamiająca i wynosiła zaledwie 50 pasażerów w tym 33 na miejscach siedzących.
          SAN H01 zapisał się w historii polskiej motoryzacji jako pierwszy seryjnie produkowany autobus w całości zaprojektowany w Polsce. W ślad za nowoczesną wówczas konstrukcją niestety nie poszła jakość wykonania wobec czego wozy te nie wytrzymywały trudów służby w komunikacji miejskiej i dość szybko były wycofywane z ruchu. Ostatecznie w latach 1958-1961 wyprodukowano niemal 4,5 tys. sztuk SAN-ów H01 po czym rozpoczęto produkcję zmodernizowanej wersji oznaczonej jako H25.
          Udało się uratować dwa egzemplarze: SAN H01B istnieje w Krakowie i znajduje się pod opieką tamtejszego Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego oraz SAN H01A jest w posiadaniu fabryki Autosan.

          W Nowym Sączu SAN-y H01B służyły w komunikacji miejskiej w latach 1958-?. Oznaczono je numerami taborowymi od #13 (?) do #27 (?). Ze względu na wspomnianą krótką żywotność tej konstrukcji pojazdy nie przetrwały długo. Słaby silnik powodował trudności w pokonywaniu wzniesień - nie raz pasażerowie musieli opuścić pojazd i wpychać go pod górę. Dziś niewiele pozostało po tych wozach w archiwach sądeckiego MPK.